Το «Smoke on the water» είναι τραγούδι των Deep Purple. To «Word on the water» (Λέξη πάνω στο νερό) είναι βιβλιοπωλείο και βρίσκεται στη λίστα με τα δέκα καλύτερα ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία στον κόσμο. Ο λόγος είναι προφανής. Είναι πλωτό και έχει δέσει σε έναν από τους κάβους του γραφικού Regent Canal στην περιοχή του Kings Cross, η οποία τον τελευταίο καιρό γνωρίζει ιδιαίτερη ανάπτυξη.
Η εταιρεία που έχει αναλάβει την οικιστική, περιβαλλοντική και αστική ανάπλαση της περιοχής, όπως μας λέει ο ιδιοκτήτης του βιβλιοπωλείου Τζόναθαν Πρίβετ, έχει δώσει ιδιαίτερη έμφαση στους επαγγελματίες που προωθούν τον πολιτισμό και τις καλλιτεχνικές δραστηριότητες.
Επισκέφθηκα το «Word on the water» ένα πρωινό έπειτα από επίσκεψη σε δημόσια υπηρεσία του Λονδίνου, θεωρώντας ότι είναι το καταλληλότερο μέρος για αποφόρτιση. Μετά την ανέλπιστη διαπίστωση ότι η γραφειοκρατία του Ηνωμένου Βασιλείου δεν έχει κανένα από τα ελληνικά χαρακτηριστικά, η βόλτα στο κανάλι ήταν ένας επιπλέον περίπατος ανάτασης και ευφορίας.
Τα κενά της σιωπής μιας βόλτας δίπλα στο ποτάμι γεμίζουν το ταχύ βήμα και η βαριά ανάσα των δρομέων, το κουδούνισμα ενός ποδηλάτη, η εικόνα μιας γυναίκας βυθισμένης στις σελίδες του βιβλίου της. Πολύχρωμα ξύλινα ποταμόπλοια δεμένα στη σειρά με καπνισμένες καμινάδες, απόδειξη ότι στο εσωτερικό τους καίει μια ξυλόσομπα και ανάμεσά τους μικρές ομάδες κύκνων που γλιστρούν στο νερό και παίζουν με το φτέρωμά τους, δίνουν στην ατμόσφαιρα μια πατίνα παρελθόντος χρόνου. Με τη διαφορά ότι τότε, περίπου στα 1820, το κανάλι ήταν γεμάτο ζωή αφού μέχρι να ολοκληρωθεί η κατασκευή των σιδηροδρομικών γραμμών, τα ποταμόπλοια είχαν αναλάβει τον κύριο όγκο διακίνησης εμπορευμάτων και αγαθών εξυπηρετώντας τις ανάγκες της πόλης.
Σήμερα, το κανάλι θεωρείται από τα πιο καλά κρυμμένα λονδρέζικα μυστικά. Ενας παράδεισος στο κέντρο της πόλης ανάμεσα σε μεγάλα εξωστρεφή γυάλινα κτίρια μέσα στα οποία διακρίνονται φιγούρες ανθρώπων να εργάζονται. Από την απέναντι όχθη μοιάζουν με απόκοσμες ακίνητες κούκλες, φωτισμένες από τις οθόνες των υπολογιστών τους αλλά απορροφημένες από τη θέα του καναλιού.
Οταν έφτασα στο βιβλιοπωλείο, o Τζόναθαν έστηνε τα βιβλία του στα ξύλινα ράφια του καταστρώματος, υπό τους ήχους της τζαζ. Ηταν ευγενής και χαμογελαστός και δέχθηκε να περάσω στο πλοίο παρόλο που τυπικά το βιβλιοπωλείο δεν είχε ανοίξει ακόμη για το κοινό.
Η μουσική, η υγρασία, η μυρωδιά του χαρτιού των βιβλίων, οι ενημερωμένοι τίτλοι στα ράφια, το καλωσόρισμα της Σταρ, της σκυλίτσας του Τζόναθαν, η μυρωδιά του καμένου ξύλου και του μαντεμιού της σόμπας, μία παλιά γραφομηχανή στο κόκπιτ του καπετάνιου, φθαρμένοι ναυτικοί χάρτες, η θέα των κύκνων και ο όγκος των απέναντι κτιρίων που από το φινιστρίνι έμοιαζαν να πλέουν στο νερό, με έκαναν σκεφθώ πως δικαίως αυτό το βιβλιοπωλείο έχει κερδίσει τις εντυπώσεις των βιβλιόφιλων από όλες τις γωνιές του κόσμου.
Η σέλφι
«Κάποιες φορές έρχονται και άνθρωποι που δεν θέλουν να αγοράσουν βιβλία. Το μόνο που ζητούν είναι ένα ασφαλές μέρος να νιώσουν καλά. Μου ζητούν να καθήσουν για λίγο δίπλα στη σόμπα, να ξεφυλλίσουν για μισή ώρα ένα βιβλίο και μετά να φύγουν. Ετσι γεμίζουν τις μπαταρίες τους. Είναι αδύνατο να αρνηθώ», λέει ο Τζόναθαν όσο χαϊδεύει τη Σταρ. «Αλλες φορές μας επισκέπτονται συγγραφείς. Εχει τύχει να βρούμε υπογεγραμμένα κάποια βιβλία».
Η αλήθεια είναι ότι λίγες ώρες μετά την επίσκεψή μου εμφανίστηκε στο βιβλιοπωλείο και ο Τζον Λε Καρέ, ο οποίος δεν αρνήθηκε μια σέλφι στον Τζόναθαν.
«Μόνο κέρδος, οι κουβέντες που προκύπτουν από τα βιβλία»
Ο Τζόναθαν μεγάλωσε σε ένα σπίτι που μοιάζει πολύ με το υπέροχο βιβλιοπωλείο που έχει φτιάξει σήμερα. «Μη φανταστείς ότι το σπίτι της μητέρας μου διαφέρει και πολύ απο το εσωτερικό του “Word on the water”. Εχουν τον ίδιο αριθμό βιβλίων», συμπληρώνει χαμογελώντας.
Διαβάζει από μικρός. Χανόταν μέσα στα βιβλία του Τζακ Λόντον. Διαβάζοντας ένιωθε πως κοιτούσε τη ζωή μέσα από ένα μεγάλο τηλεσκόπιο. Ισως αυτό τον οδήγησε στο πανεπιστήμιο και στο πτυχίο αγγλικής φιλολογίας. Οταν αποφάσισε να μετακομίσει στο Λονδίνο, τα πράγματα δεν ήταν και τόσο ρόδινα. Εζησε ως άστεγος σε εγκαταλελειμμένα κτίρια για μεγάλο χρονικό διάστημα, πουλώντας στον δρόμο μερικά από τα αγαπημένα του βιβλία, ενώ δεν ήταν λίγες οι φορές που ήρθε αντιμέτωπος με τις Αρχές.
Με ελάχιστες οικονομίες κατάφερε να αγοράσει ένα πολύ παλιό σκαρί το οποίο μετέτρεψε σταδιακά σε σπίτι. Μέχρι που ένα πρωί κόπηκε κυριολεκτικά στα δύο μέσα στο νερό. Χάνοντας το μεγαλύτερο μέρος της μικρής του περιουσίας άλλαξε για πάντα η σχέση του με τα υλικά αγαθά. «Δεν δένομαι πια με αντικείμενα», λέει χαρακτηριστικά.
Τα σκαμπανεβάσματα μιας περιπλανώμενης ζωής όμως κρύβουν και ευχάριστες εκπλήξεις. Εκείνη τη χρονιά συναντά τον μετέπειτα συνέταιρό του, τον Πάντι Σκριτς, ο οποίος μέχρι τότε εργαζόταν σε κοινωνικά προγράμματα με αστέγους και εξαρτημένους από ναρκωτικές ουσίες.
Η έμπνευση
Την ιδέα του πλωτού βιβλιοπωλείου την εμπνεύστηκαν από ένα βιβλίο του Μπιλ Μπράιαντ, με τον τίτλο «Children of Ol’ Μan River» (Παιδιά του Παλιού Γερο-Ποταμού), στο οποίο ο συγγραφέας αφηγείται την ιστορία των Βρετανών προσφύγων προπατόρων του. Στα τέλη του 1800 βρέθηκαν από το Ηνωμένο Βασίλειο στις όχθες του Μισισιπή στην Αμερική ζώντας μέσα σε ένα ποταμόπλοιο το οποίο σταδιακά μετέτρεψαν σε πλωτό θέατρο.
Το όνειρο του Τζόναθαν και του Πάντι ήταν να κερδίσουν μια μόνιμη άδεια στάθμευσης στη θέση που είναι σήμερα. Κάτι που κατάφεραν μόλις τον προηγούμενο χρόνο. «Στο παρελθόν ήμασταν υποχρεωμένοι να λύνουμε από τον κάβο στην Kings Cross και να περιφερόμαστε μέσα στο κανάλι δένοντας σε βιομηχανικές περιοχές. Δεν περνούσε ψυχή. Νιώθαμε σαν ήρωες σε θεατρικό του Σάμιουελ Μπέκετ. Σήμερα τα καταφέραμε να έχουμε μόνιμη θέση στην πιο ζωντανή γειτονιά του Λονδίνου. Και παρόλο που έχουμε προτάσεις να πουλάμε καφέ, σουβενίρ, μπιχλιμπίδια και μπλουζάκια για να αυξήσουμε τον τζίρο, αρνούμαστε κατηγορηματικά. Το μόνο κέρδος που απολαμβάνουμε είναι οι ατέλειωτες κουβέντες που προκύπτουν από τα βιβλία».
Το «Word on the water» είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα του ανερχόμενου λογοτεχνικού τουρισμού, στον οποίο τα σκήπτρα κρατά η Σκωτία προς το παρόν. Και για όποιον αποφασίσει να μιμηθεί μια αντίστοιχη ιδέα στην Ελλάδα, έχουμε βρει τον τίτλο: «Τα λόγια της πλώρης». Μένει να βρούμε τον τρόπο να κάνουμε τους Ελληνες να αγαπήσουν λίγο περισσότερο το βιβλίο.
ΠΗΓΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ